Deelprogramma’s
‘Aanbesteden zie ik als een manier om tot elkaar te komen’

“Bouwprocesmanagement gaat over het organiseren en regisseren van projecten in de buitenruimte. Dat is de proceskant. Het managementstuk is dat het treintje optimaal loopt.” Aan het woord is Joost Fijneman. Hij is als programmamanager Aanbesteden betrokken bij Team Value: een nieuwe methode om beter samen te werken in de aanbestedingsfase van bouwprojecten.

Joost werkt nu een kleine vijf jaar bij CROW, waar hij zich naast aanbesteden ook met duurzaamheid bezighoudt. Daarvoor werkte hij twaalf jaar bij Bouwend Nederland en acht jaar bij Grontmij.

Joost: “Er is doorgaans een opdrachtgever met een initiatief, een ingenieur die het uitwerkt tot een ontwerp en een aannemer die het gaat realiseren. Een goede aanbesteding is het fundament onder een goed bouwproces. Team Value is een nieuwe methode om de basis te verstevigen..”

Beter samenwerken bij aanbesteding
Samenwerking begint al als je het eens bent met het standaardiseren van juridische voorzieningen en bestekgebruik. Dat hebben we in Nederland goed geregeld met branchestandaarden, zoals de Standaard RAW. Met Team Value kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer de samenwerking uitbreiden naar de aanbestedingsfase van bouwprojecten. Met een bijdrage van het fonds wordt de methode in de komende tijd ontwikkeld. Het gat waar Team Value in springt is: vasthouden aan aanbestedingen op een manier die voorsorteert op samenwerking.

In 2024 geeft Fonds Fysieke Leefomgeving maandelijks een deelprogramma een podium. In maart is dat Bouwprocesmanagement. Daaronder valt Team Value, een nieuwe methode voor een betere samenwerking bij aanbesteding. Het fonds en andere financiers dragen in 2024 bij aan de ontwikkeling van Team Value.

Joost: “We móeten wel anders samenwerken in deze tijd waarin mensen en middelen schaars zijn, en daar helpt Team Value bij. Vroeger ging bouwprocesmanagement alleen over tijd, geld en kwaliteit. Nu zijn daar steeds meer factoren bijgekomen, denk aan duurzaamheid en omgevingshinder beperken. Het doel bij bouwprocesmanagement is altijd dat alle partijen in hun kracht komen, op elkaar aansluiten, samen iets moois neerzetten en dat de initiatiefnemer tevreden is met wat wordt opgeleverd.”

Gelijk aan de streep
Overheidsgeld verdient een nuttige en efficiënte besteding. Als opdrachtgever van bouwprojecten willen gemeenten en provincies dat het budget zo effectief mogelijk besteed wordt. Aannemers willen vooral van tevoren goed weten waar ze aan toe zijn en kunnen inschatten wat nodig is om goed werk te leveren.

Joost: “Het aanbestedingsproces is standaard een verplicht nummer, met tegenstrijdige belangen. Aanbesteden zie ik als een manier om tot elkaar te komen en het eens te worden over de opdracht. De wet schrijft voor dat elke aannemer gelijk aan de streep staat, maar dat betekent meestal ook dat opdrachtgever en opdrachtnemer in de praktijk nauwelijks contact met elkaar hebben tijdens de aanbesteding. Ze zijn niet opgelijnd, en daardoor vallen resultaten vaak tegen. Het werk loopt uit de kosten of duurt langer dan gepland.”

Ruimte voor varianten
Team Value wil dat doorbreken met een andere manier van samenwerken. Het geeft de opdrachtnemer ruimte om varianten op het bestek aan te bieden. Tot de eeuwwisseling was dat dagelijkse praktijk bij aanbestedingen. Door het gelijkheidsbeginsel telt momenteel nog geen 1% van de aanbestedingen varianten. Terwijl het verleden heeft laten zien dat er soms best innovatieve oplossingen bij kunnen zitten. Precies dat is waar Team Value op inhaakt.

Joost: “Het idee komt uit de koker van de gemeente Zeist, en is daar aan de praktijk getoetst. Het resultaat was zowel voor de opdrachtgever als voor de inschrijvers overwegend positief. Aannemers konden via een ronde van individuele inlichtingen hun eigen, innovatieve oplossingen inbrengen, terwijl de gemeente verrast werd door de ruimte die daardoor ontstond. De hele procedure vergde wel veel tijd en energie van de inschrijvers. Ook waren er twijfels over de verenigbaarheid met de aanbestedingsregels.”

Een paar graden anders
Op enkele andere locaties zijn ook ervaringen opgedaan met Team Value. Al met al wordt het gezien als een methode die perspectief heeft en ruimte kan bieden voor alternatieven. Bij de Utrechtseweg in Zeist was er een aannemer die voorstelde om een bocht een paar graden anders in te richten, wat een duurzame oplossing mogelijk maakte. Normaal gesproken zou dat aan de kant geschoven zijn omdat het niet voldoet aan het bestek. Maar met goedvinden van de gemeente is het werkgebied aangepast en ligt de variant er nu.

Joost: “Voor een traditionele sector als de bouw is dat best spannend. Hoe borg je als opdrachtgever dat je alle potentiële opdrachtnemers gelijk behandelt? In Team Value wordt daarom gewerkt met een onafhankelijke commissie die toezicht houdt. Wat we vooral geleerd hebben van de ervaringen die met Team Value zijn opgedaan, is dat de juridische grenzen helemaal helder moeten zijn. Daar gaan we in de komende tijd verder aan werken.”

Doel: Team Value kosteloos gebruiken
Het doel voor 2024 is het algemene format voor Team Value uitwerken zodat er aan het eind van het jaar een handreiking ligt. In april is het eerste overleg met het projectteam. Daarin zitten experts van overheidszijde, marktpartijen en organisaties zoals Bouwend Nederland. Samen werken zij aan de handreiking, die kosteloos beschikbaar komt via alle partners – inclusief een cursus met uitleg.

Joost: “Het fonds financiert de helft van het bedrag. Dat is zeer welkom. Het is een langgekoesterde wens om op een juridisch steekhoudende manier met varianten om te gaan, die tegelijkertijd innovatie ruim baan geeft. Heel mooi dat het fonds geld bij elkaar kan brengen om deze ontwikkeling vanuit de opdrachtgever te kunnen steunen. De collectieve gedachte is de kracht.”

In het deelprogramma Bouwprocesmanagement draagt Fonds Fysieke Leefomgeving bij aan gezonde verhoudingen in de GWW-sector. Effectief bouwprocesmanagement gaat naast standaarden voor projectinformatie over methodes om aanbesteding, contracteren en de samenwerking daarbij te verbeteren. Het fonds ziet Team Value als waardevolle, veelbelovende nieuwe ontwikkeling om de samenwerking in te vullen.